طلاق رجعی چیست و چه شرایطی دارد؟
طلاق رجعی چیست و چه شرایطی دارد؟
طلاق به دو نوع رجعی و بائن تقسیم می‌شود. در طلاق بائن، زوج پس از جدایی و در مدت عده نمی‌تواند به همسر خود بازگردد. به بیان دیگر، اگر زوجین قصد داشته باشند دوباره زندگی مشترک خود را آغاز کنند، باید دوباره عقد نکاح انجام دهند. اما در طلاق رجعی، مرد این امکان را دارد که در دوران عده به همسرش بازگردد. بدین ترتیب، زن در این ایام هنوز به عنوان همسر مرد محسوب می‌شود و مرد موظف به پرداخت نفقه به او است. در ادامه این مقاله، به بررسی طلاق رجعی و جایگاه طلاق توافقی در این دو نوع می‌پردازیم.
تعریف طلاق رجعی
طلاق رجعی به نوعی از طلاق اطلاق می‌شود که در آن طبق ماده ۱۱۴۸ قانون مدنی، مرد می‌تواند در دوران عدّه به همسر خود بازگردد. به عبارت دیگر، پس از ثبت طلاق، زن برای مدت خاصی (عدّه) از شوهرش جدا می‌شود، اما در این زمان مرد می‌تواند به رابطه خود ادامه دهد. این ویژگی سبب می‌شود که طلاق رجعی به صورت «موقت» در نظر گرفته شود و اگر مرد تمایل داشته باشد، می‌تواند به زندگی مشترک بازگردد. در این نوع طلاق، زن در مدت عدّه باید منتظر تصمیمات شوهرش باشد. اگر مرد به همسرش رجوع کند، طلاق ملغی می‌شود و آنها می‌توانند دوباره زندگی مشترک را آغاز کنند. این جنبه طلاق رجعی، آن را نسبت به سایر انواع طلاق، مانند طلاق بائن (که امکان بازگشت وجود ندارد)، از انعطاف بیشتری برخوردار می‌سازد.
فرق طلاق رجعی با طلاق بائن
در طلاق بائن، شوهر هیچ‌گونه اختیاری برای بازگشت به همسرش ندارد. به این معنا که با ثبت طلاق، ارتباط زناشویی به‌طور قطعی خاتمه می‌یابد و امکان بازگشت وجود ندارد. این نکته یکی از تفاوت‌های اصلی میان طلاق رجعی و بائن است که در ادامه به آن اشاره خواهد شد.
احکام مالی طلاق رجعی
در فرایند طلاق رجعی، مسئولیت‌های مالی معینی بر عهده شوهر باقی می‌ماند و طبق قوانین مدنی ایران، حقوق مالی زن در دوران عدّه محفوظ می‌ماند. این مسئولیت‌ها شامل نفقه و ارث‌بری است که در ادامه به صورت مفصل مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
نفقه زن در زمان عدّه طلاق رجعی
طبق ماده ۱۱۰۹ قانون مدنی، نفقه زن در دوران عدّه طلاق رجعی بر عهده شوهر باقی می‌ماند. به عبارت دیگر، حتی پس از طلاق، مرد ملزم است تا نفقه همسرش را در این دوره پرداخت کند. این حکم مخصوص طلاق رجعی است و در صورتی که طلاق در شرایط نشوز (سرکشی و نافرمانی زن از شوهر) رخ دهد، مرد از پرداخت نفقه معاف خواهد شد. به طور کلی، در دوران عدّه، مرد موظف به تأمین نفقه است، مگر در موارد خاصی نظیر طلاق بائن یا فسخ نکاح. اگر شوهر در این مدت نفقه را پرداخت نکند، زن حق دارد آن را مطالبه کند و در صورتی که مرد توان مالی داشته باشد، عدم پرداخت می‌تواند منجر به محکومیت کیفری او شود. همچنین، در این دوران، مرد مسئول پرداخت هزینه کفن و دفن زن و زکات فطره اوست که به عنوان بخشی از نفقه محسوب می‌شود.
مطالب مرتبط: وکیل طلاق توافقی
انواع طلاق رجعی
در طلاق رجعی، زن ملزم به رعایت عده است و مرد این امکان را دارد که در مدت عده، به طلاق بازگردد. این نوع طلاق دو ویژگی زیر را دارد:
- زنی که از همسرش جدا شده است، در مدت زمان عده اجازه ندارد با فرد دیگری زندگی مشترک را آغاز کند.
- در دوره عده، مرد می‌تواند بدون ضرورت از نو ازدواج، به زندگی مشترک خود برگردد.
بنابراین، طلاق‌هایی که نیاز به عده ندارند، نظیر طلاق زنان یائسه یا طلاق‌هایی که قبل از برقراری رابطه جنسی صورت می‌گیرد، به عنوان طلاق بائن شناخته می‌شوند. همچنین، در مواردی که امکان بازگشت وجود ندارد، حتی اگر زن ملزم به نگه داشتن عده باشد، مانند طلاق برای بار سوم یا طلاق خلع، این نوع طلاق نیز بائن است و نمی‌توان آن را رجعی قلمداد کرد.
در خصوص شرایط بازگشت در طلاق رجعی، باید گفت که بازگشت از طلاق تنها با اراده مرد انجام می‌شود. به همین دلیل، هر اقدامی که از سوی مرد صورت گیرد و نشان‌دهنده تمایل به بازگشت باشد، مانند بوسیدن، لمس کردن یا بیان جملاتی که نشان‌دهنده رجوع است، معتبر محسوب می‌شود. لازم نیست که این قصد حتماً به اطلاع زن برسد، اما از نظر منطقی، زمانی که زن از بازگشت مرد آگاه شود، انجام وظایف زناشویی بر او واجب خواهد بود و قبل از آگاهی از این موضوع، چنین انتظاری نمی‌رود.
شایان ذکر است که ثبت بازگشت از طلاق باید حداکثر ظرف یک ماه پس از اعلام آن در دفتر ثبت اسناد رسمی انجام شود و مردی که اقدام به ثبت این بازگشت نکند، به مجازات عدم ثبت محکوم خواهد شد.
فرم درخواست
آثار طلاق رجعی
- در مدت زمان عده، مرد موظف است که هزینه‌های زندگی زن را تأمین کند.
- زن در مدت عده هنوز به عنوان همسر مرد محسوب می‌شود.
- در صورتی که یکی از همسران در مدت عده طلاق رجعی از دنیا برود، همسر بازمانده به عنوان وراث شامل انحصار وراثت خواهد بود.
- در صورتی که یکی از همسران در دوره عده به دیار باقی شتافت، همسر بازمانده حق دارد تا جسد او را شستشو دهد.
- در این حالت، پرداخت هزینه کفن زن مطلقه بر عهده همسر او خواهد بود.
- پرداخت فطره همسر بر عهده آقایان می‌باشد.
- نزدیکی در زمان عده به مفهوم بازگشت است، حتی در صورتی که مرد به طور واقعی نخواهد بازگشت کند.
- خواستگاری از زنی که در دوره عده طلاق رجعی قرار دارد، نه به طور مستقیم و نه به صورت غیرمستقیم، مجاز نمی‌باشد.
- هر یک از همسران در زمان عده، مرتکب زنا می‌شوند، که به آن زنا محصنه گفته می‌شود.
- برقراری رابطه جنسی با زنی که در دوران عده طلاق رجعی قرار دارد، باعث ایجاد حرمت دائمی می‌گردد.
- در این بازه زمانی، مرد از حق ازدواج محروم می‌شود.
- تا زمانی که زن در دوره عده به سر می‌برد، همسر او مجاز به ازدواج با خواهر وی نخواهد بود.
- چنانچه در زمان عده، شوهر درگذشته باشد، همسر موظف است عده وفات را رعایت کند.
- زن در مدت انتظار نمی‌تواند بدون موافقت شوهر خانه را ترک کند.
- برای انجام حج واجب، زنان نیازی به کسب اجازه از همسر خود ندارند؛ اما در مورد حج مستحب، لازم است که در طول مدت عده، از شوهر خود رضایت بگیرند تا بتوانند به سفر حج بروند.
ثبت طلاق رجعی در شناسنامه
طبق ماده ۳۸ قانون حمایت از خانواده که در سال ۱۳۹۲ به تصویب رسید، در طلاق رجعی، اجرای صیغه طلاق باید طبق مقررات خاصی صورت گیرد. ثبت این طلاق منوط به ارائه یک گواهی کتبی است که در آن حداقل دو شاهد تأیید کنند که زوجه تا پایان دوره عده در محل مشترک زندگی می‌کند. در صورتی که در این مدت، مرد به همسرش رجوع کند، صورتجلسه طلاق باطل خواهد شد. اما اگر هیچ گونه رجوعی صورت نگیرد، صورتجلسه تکمیل و طلاق به‌طور رسمی ثبت می‌شود. این سند باید به امضای سردفتر، زوجین یا نمایندگان آنها و دو شاهد برسد.
همچنین، در صورت درخواست زوجه، یک گواهی مبنی بر اجرای صیغه طلاق و عدم رجوع زوج به او صادر می‌شود. بنابراین، پس از پایان دوره عده و در عدم رجوع مرد، طلاق به ثبت می‌رسد.
به بیان ساده‌تر، پس از صدور حکم طلاق رجعی از سوی دادگاه، سردفتر صیغه طلاق را به اجرا درمی‌آورد و این موضوع در یک صورتجلسه ثبت می‌شود؛ اما ثبت این موضوع در شناسنامه زوجین تا زمانی که دو شرط مشخص تحقق نیابد، انجام نخواهد شد.
- پایان مدت عده و گواهی دو فرد مبنی بر اینکه در زمان عده زوجه در منزل همسر زندگی کرده است.
- توافق هر دو طرف برای ثبت طلاق در شناسنامه.
مهریه در طلاق رجعی
در طلاق رجعی، مسئولیت پرداخت مهریه بر عهده مرد باقی می‌ماند و او موظف است تا مهریه همسرش را بر اساس توافقات موجود در عقدنامه تسویه کند. با این حال، در موارد خاص، ممکن است زن مهریه را ببخشد یا به شوهرش هدیه کند که در این صورت، مرد از پرداخت آن معاف خواهد شد. برای اطلاعات بیشتر در مورد فرآیند اجرای مهریه، مقاله را مطالعه کنید.
طلاق رجعی نوبت اول چیست؟
زمانی که زوجین برای اولین بار از یکدیگر جدا می‌شوند، این جدایی به عنوان طلاق رجعی نوبت اول شناخته می‌شود و در دوره عده، امکان بازگشت وجود دارد. اما اگر آنها سه بار به طور رجعی از هم طلاق بگیرند و سپس سه بار دوباره ازدواج کنند، در صورت جدایی برای بار چهارم، دیگر نمی‌توانند به یکدیگر بازگردند. به این ترتیب، اگر بخواهند بار دیگر زندگی مشترک را آغاز کنند، باید دوباره به عقد یکدیگر درآیند. به عبارت دیگر، در طلاق نوبت سوم، مرد دیگر حق بازگشت ندارد و این جدایی به عنوان طلاق بائن تلقی می‌شود.
مطالب مرتبط: وکیل طلاق
طلاق رجعی چقدر زمان می‌برد؟
پس از جدایی و انجام مراحل طلاق، زن موظف است تا سه دوره قاعدگی (در صورت عدم حاملگی) یا تا زمان زایمان (در صورت بارداری) عده نگه دارد. بنابراین، علاوه بر زمانی که برای انجام مراحل رسمی طلاق نیاز است، این سه ماه نیز به مدت کل فرآیند طلاق افزوده خواهد شد.
صیغه طلاق رجعی
این نوع طلاق از نظر حقوقی با سایر انواع طلاق یکسان است. در واقع، تفاوت اصلی آن تنها به حق رجوع مرد مرتبط می‌باشد.
عده طلاق رجعی
- برای زنان باردار تا زمان زایمان
- ۳ دوره از قاعدگی
- گذشت ۳ ماه یا ۳ ماه و ۱۰ روز
نقش وکیل در طلاق رجعی
فرآیند جدایی از یکدیگر معمولاً بسیار طولانی و طاقت‌فرسا است. در این مدت، زوجین به لحاظ مالی، احساسی و اجتماعی تحت فشارهای زیادی قرار می‌گیرند، و این وضعیت در صورت داشتن فرزند، به مراتب دشوارتر خواهد شد. به همین خاطر، مشاوره با یک وکیل متخصص در زمینه طلاق قبل و در طول این فرآیند، بسیار حائز اهمیت است. بسیاری از افراد به دلیل نداشتن اطلاعات کافی از حقوق و مسئولیت‌های خود، دچار آسیب‌های جدی می‌شوند. بنابراین، برای حفظ حقوق طرفین، توصیه می‌شود از مشاوره یک وکیل با تجربه بهره‌مند شوید.
گروه وکلای نصراللهی با تیمی از وکلای مجرب و توانمند آماده است تا به شما مشاوره‌های حقوقی ارائه دهد. همچنین برای آشنایی بیشتر با سایر قوانین و حقوق مرتبط با خانواده، طلاق توافقی، وکیل تغییر نام و موارد دیگر، می‌توانید به مقالات مفید ما مراجعه کنید.
دیدگاهتان را بنویسید