نمونه رای تقسیم مال مشاع
مقدمه
در حقوق ایران، موضوع تقسیم مال مشاع از جمله مسائلی است که همواره در دعاوی حقوقی مطرح می‌شود. مال مشاع به مالی گفته می‌شود که مالکیت آن به صورت مشترک بین چند نفر برقرار است، مانند زمینی که بین چند وارث مشترک می‌ماند. به دلیل اختلاف منافع میان شرکا، معمولاً دعاوی مرتبط با تقسیم مال مشاع در دادگاه‌ها بسیار شایع است. در این مقاله به بررسی مفهوم مال مشاع، شرایط تقسیم آن، نمونه‌ای از رای دادگاه در این خصوص و نکات مهمی که باید در این مسیر مورد توجه قرار گیرد، می‌پردازیم.
مال مشاع چیست و چه تفاوتی با مال مفروز دارد؟
مال مشاع: مالی است که بدون تعیین بخش‌های اختصاصی، چند نفر در آن سهم دارند. برای مثال، زمینی با مساحت 1000 متر ممکن است بین چهار نفر مشترک باشد، بدون اینکه مرز مالکیت هر شخص مشخص باشد.
مال مفروز: در مقابل، مالی است که سهم هر شریک به طور جداگانه مشخص شده و مالک می‌تواند مستقلاً در ملک خود تصرف کند.
تفاوت اصلی این دو در میزان استقلال مالک است؛ در مال مشاع، هیچ شریکی به تنهایی نمی‌تواند در ملک تصرف کند، مگر با رضایت سایر شرکا یا تصمیم دادگاه.
شرایط و نحوه تقسیم مال مشاع
تقسیم به تراضی
اگر همه شرکا بر تقسیم توافق کنند، می‌توانند مال را به صورت توافقی افراز نمایند. در این صورت نیازی به مراجعه به دادگاه نیست.
تقسیم از طریق دادگاه
در صورت بروز اختلاف، هر یک از شرکا می‌تواند درخواست تقسیم مال مشاع را از دادگاه یا اداره ثبت مطرح کند. دادگاه پس از بررسی شرایط ملک، در صورتی که امکان افراز وجود داشته باشد، حکم به تقسیم خواهد داد. اگر ملک غیرقابل تقسیم باشد، معمولاً دستور فروش آن داده می‌شود و وجوه حاصل بین شرکا تقسیم می‌شود.
مطالب مرتبط: وکیل ملکی
نمونه رای دادگاه در خصوص تقسیم مال مشاع
برای درک بهتر، در ادامه یک نمونه رای دادگاه در زمینه تقسیم مال مشاع ارائه می‌شود. لازم به ذکر است که این نمونه به عنوان الگوی عمومی ذکر می‌شود و هر پرونده ممکن است با توجه به شرایط خاص خود رای متفاوتی داشته باشد.
نمونه رای
در خصوص دادخواست خواهان‌ها به طرفیت خواندگان مبنی بر تقاضای افراز و تقسیم یک قطعه زمین مشاعی، نظر به اینکه ملک موضوع دعوی دارای سند رسمی مالکیت است و سهم هریک از شرکا مشخص می‌باشد و با توجه به گزارش کارشناسی مبنی بر قابلیت افراز ملک، دادگاه دعوی مطروحه را وارد تشخیص داده و مستنداً به مواد 589 و 598 قانون مدنی، حکم به افراز و تقسیم ملک مورد دعوی مطابق نظر کارشناس صادر و اعلام می‌نماید. رای صادره حضوری و ظرف 20 روز پس از ابلاغ، قابل تجدیدنظرخواهی در محاکم تجدیدنظر استان می‌باشد.
تحلیل رای صادره
رای فوق نشان می‌دهد که دادگاه بر اساس چند اصل مهم اقدام کرده است:
وجود سند رسمی مالکیت: شرط اصلی برای بررسی افراز.
گزارش کارشناسی: تعیین قابلیت افراز یا عدم افراز ملک.
استناد به مواد قانونی: به ویژه مواد 589 و 598 قانون مدنی که به موضوع تقسیم و افراز مال مشاع می‌پردازند.
نمونه رای دادگاه در خصوص تقسیم مال مشاع
در خصوص دادخواست خواهان آقای «الف» به طرفیت خواندگان خانم «ب» و آقای «ج» به خواسته افراز و تقسیم شش‌دانگ یک قطعه زمین مشاعی به مساحت ۶۰۰ متر مربع واقع در پلاک ثبتی شماره ۱۲۳۴۵ بخش ۷ تهران، دادگاه با بررسی محتویات پرونده و ملاحظه سند رسمی مالکیت، احراز می‌نماید که مالکیت خواهان و خواندگان به نحو مشاعی و به نسبت سهام مندرج در سند رسمی قطعی و بلااشکال است.
نظر به اینکه مطابق گزارش کارشناسی رسمی دادگستری، ملک مورد دعوی دارای قابلیت افراز و تفکیک بوده و افراز آن مغایر ضوابط شهرسازی و مقررات ثبتی نمی‌باشد، لذا دادگاه دعوی خواهان را وارد تشخیص داده و مستنداً به مواد ۵۸۹ و ۵۹۸ قانون مدنی و ماده ۴ قانون افراز و فروش املاک مشاع، حکم به افراز ملک مذکور بر اساس نقشه و صورت‌جلسه کارشناسی صادر و اعلام می‌نماید.
رای صادره حضوری محسوب و ظرف مدت بیست روز از تاریخ ابلاغ، قابل تجدیدنظرخواهی در محاکم محترم تجدیدنظر استان تهران می‌باشد.
رئیس شعبه … دادگاه عمومی حقوقی تهران
فرم درخواست
چه زمانی مال مشاع قابل تقسیم نیست؟
اگر ملک دارای کاربری خاصی باشد که تقسیم آن خلاف قوانین شهرسازی یا مقررات ثبتی باشد.
در صورتی که افراز باعث کاهش ارزش ملک به شکل چشمگیر گردد.
زمانی که امکان تقسیم فیزیکی وجود نداشته باشد، مانند یک آپارتمان کوچک که تنها یک واحد دارد.
در این شرایط، دادگاه معمولاً دستور فروش ملک و تقسیم ثمن حاصله را صادر می‌کند.
نکات مهم در دعاوی تقسیم مال مشاع
مراجعه به وکیل متخصص
از آنجا که دعاوی مربوط به تقسیم مال مشاع پیچیدگی‌های حقوقی فراوانی دارند، بهره‌مندی از وکیل متخصص در این حوزه اهمیت بسیاری دارد. وکیل می‌تواند با استناد به مواد قانونی و رویه‌های قضایی، بهترین راهکار را ارائه دهد.
نقش کارشناس رسمی دادگستری
در اغلب پرونده‌ها، دادگاه برای تعیین قابلیت افراز یا تعیین سهم دقیق هر شریک، پرونده را به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع می‌دهد. گزارش کارشناس نقش اساسی در صدور رای دادگاه دارد.
هزینه‌ها و زمان رسیدگی
پرونده‌های تقسیم مال مشاع معمولاً زمان‌بر هستند، زیرا نیازمند بررسی‌های کارشناسی، نقشه‌برداری و رعایت ضوابط ثبتی و شهری می‌باشند.
نتیجه‌گیری
نمونه رای تقسیم مال مشاع که در این مقاله بررسی شد، نشان‌دهنده جایگاه مهم این موضوع در نظام حقوقی ایران است. مال مشاع به دلیل ماهیت مشترک خود، زمینه‌ساز بروز اختلافات میان مالکان می‌شود و بهترین راه برای رفع این اختلافات، مراجعه به مراجع قضایی و بهره‌گیری از وکیل متخصص است.
با توجه به پیچیدگی‌های قانونی و فنی، توصیه می‌شود پیش از اقدام به طرح دعوی یا امضای هر توافقی، مشاوره حقوقی دریافت شود تا از بروز مشکلات آینده جلوگیری گردد. بدین ترتیب، رای دادگاه در خصوص تقسیم مال مشاع نه تنها اختلاف موجود را برطرف می‌کند، بلکه الگویی برای سایر دعاوی مشابه نیز خواهد بود.
مطالب مرتبط: تقسیم مال مشاع فاقد سند رسمی
دیدگاهتان را بنویسید