نمونه رای ممانعت از حق کیفری
ممانعت از حق کیفری
ممانعت از حق کیفری یکی از جرایم علیه حقوق فردی است که در آن شخصی به‌طور غیرمجاز مانع استفاده قانونی دیگری از حقوق خود می‌گردد. این جرم در نظام حقوقی کیفری ایران شناسایی شده و مجازات‌های مشخصی برای آن تعیین شده است. در این مقاله، به بررسی مفهوم ممانعت از حق، اجزای تشکیل‌دهنده این جرم، شرایط لازم برای تحقق آن و مجازات‌های مربوطه پرداخته می‌شود و همچنین به مواد قانونی مرتبط اشاره خواهد شد.
تعریف ممانعت از حق کیفری
مطابق ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده):
هر فردی که با انجام اقداماتی نظیر حفاری، ساخت دیوار، تغییر مرزها، ایجاد نهر، حفر چاه، کاشت درخت، زراعت و موارد مشابه، به قصد تصرف املاک متعلق به دولت یا دیگر اشخاص حقیقی و حقوقی، مزاحم دیگران شود یا از بهره‌برداری افراد از حقوق خود جلوگیری کند، به حبس از سه ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.
این ماده به روشنی مشخص می‌کند که چنانچه شخصی به هر شکل مانع از استفاده قانونی دیگران از املاک، زمین‌ها یا دارایی‌های مشترک شود، مرتکب جرم ممانعت از حق گردیده است.
مطالب مرتبط: نمونه حکم ممانعت از حق
ارکان جرم ممانعت از حق
الف) رکن قانونی
براساس آنچه بیان گردید، ماده ۶۹۰ از قانون مجازات اسلامی پایه‌گذار قانونی برای جرم ممانعت از حق به شمار می‌آید. علاوه بر این، در ماده ۶۹۳ این قانون، عدم اجرای احکام مربوط به رفع ممانعت از حق نیز به عنوان یک جرم شناخته شده است.
ب) رکن مادی
عناصر مادی این جرم شامل هر نوع اقدام فیزیکی یا غیر فیزیکی است که مانع بهره‌برداری مالک یا ذی‌نفع از دارایی‌اش می‌شود. این اقدامات ممکن است شامل موارد زیر باشند:
ممانعت از دسترسی مالک به دارایی‌اش
مسدود کردن راه‌های قانونی عبور و مرور
تصرف غیرمجاز دارایی مشترک توسط یکی از شرکا
ایجاد موانع فیزیکی نظیر دیوارکشی یا حفر چاه
ج) رکن معنوی
برای انجام این تخلف، وجود نیت مجرمانه به دو شکل ضروری است. نیت مجرمانه عمومی به معنای آگاهی فرد از غیرقانونی بودن اقدامش و نیت مجرمانه خاص به معنای اراده او برای ایجاد مزاحمت یا سلب حقوق دیگران است.
شرایط تحقق جرم ممانعت از حق
برای ارتکاب این جرم، شرایط زیر باید فراهم باشد:
وجود حق قانونی: شاکی باید نشان دهد که حق قانونی برای بهره‌برداری از ملک یا مسیر موردنظر دارد.
ایجاد مانع توسط متهم: متهم باید به‌طور غیرمجاز مانع از بهره‌برداری مشروع شاکی از حق خود شود.
غیرمجاز بودن مانع: اگر متهم بر اساس یک حکم قانونی یا مجوز رسمی عمل کند، جرم به وقوع نخواهد پیوست.
نکته: اثبات مالکیت شاکی پیش‌نیاز ضروری برای بررسی شکایت مربوط به ممانعت از حق و مزاحمت ملکی است.
تفاوت جرم ممانعت از حق با تصرف عدوانی
ممانعت از حق با جرم تصرف عدوانی تفاوت‌های آشکاری دارد. در حالت تصرف عدوانی، متهم اقدام به تصاحب ملک می‌کند، در حالی که در ممانعت از حق، تنها مانع بهره‌برداری مالک از حقوق خود می‌شود. به همین خاطر، مجازات‌های این دو جرم نیز متفاوت است.
لازم به ذکر است که برای وقوع بزه ممانعت از حق، استمرار عرفی به عنوان یک شرط اساسی در نظر گرفته می‌شود. (شعبه ۴۱ دادگاه تجدیدنظر استان تهران)
مطالعه دفاع از اتهام سفید امضا.
فرم درخواست
تفاوت ممانعت از حق کیفری و حقوقی
۱. ممانعت از حق کیفری
این نوع ممانعت زمانی رخ می‌دهد که فردی عمدی و به‌طور غیرقانونی مانع از بهره‌برداری شخص دیگری از حقوق قانونی‌اش شود و این عمل به عنوان یک جرم شناخته می‌شود. در چنین شرایطی، فرد خاطی ممکن است تحت پیگرد قانونی قرار گیرد و به مجازات تعیین‌شده در قوانین محکوم شود.
نمونه‌هایی از این رفتار عبارتند از:
مسدود کردن عبور و مرور فرد در ملکی که به او تعلق دارد یا در مسیر عمومی که حق استفاده از آن را دارد.
قطع خدمات عمومی نظیر آب یا برق در یک ملک بدون داشتن مجوز قانونی.
مطالب مرتبط: نمونه حکم ممانعت از حق
۲. ممانعت از حق حقوقی
در این وضعیت، اقدام انجام‌شده به عنوان جرم شناخته نمی‌شود، بلکه به عنوان یک تخلف مدنی یا قراردادی به حساب می‌آید که نیازمند رسیدگی در دادگاه حقوقی است. در این‌گونه دعاوی، شاکی ملزم است تا با ارائه شواهد و مدارک لازم، درخواست رفع ممانعت و جبران خسارت نماید.
به عنوان نمونه:
شریک یا همسایه‌ای که بدون توافق، مانع استفاده دیگران از یک مسیر مشترک می‌شود.
مالک ملکی که بدون دلیل موجه، از ورود مستأجر به ملک اجاره‌ای جلوگیری به عمل می‌آورد.
بنابراین، اگر یک عمل به عنوان جرم تلقی شود، ممانعت از حق به عنوان یک تخلف کیفری محسوب می‌گردد و مرتکب ممکن است با مجازات روبرو شود. اما اگر صرفاً مسأله‌ای حقوقی باشد، باید در دادگاه مدنی پیگیری شود.
نکته: رفتار موجری که در پایان مدت اجاره، بدون اقامه دعوی تخلیه، اقدام به ممانعت از حق مستأجر با قفل زدن به درب مغازه می‌کند در حالی که قرارداد به صورت شفاهی تمدید شده است، به عنوان عمل مجرمانه شناخته می‌شود. (شعبه ۲۱ دادگاه تجدیدنظر استان تهران)
مجازات ممانعت از حق
طبق ماده ۶۹۰ از قانون مجازات اسلامی، افرادی که مرتکب جرم ممانعت از حق می‌شوند، به حبس از سه ماه تا یک سال محکوم خواهند شد. همچنین، دادگاه دستور رفع ممانعت و بازگرداندن وضعیت به حالت قبلی را صادر می‌کند.
تبصره: چنانچه تعداد متهمان سه نفر یا بیشتر باشد و شواهد قوی وجود داشته باشد، قرار بازداشت صادر خواهد شد. در این حالت، شاکی می‌تواند درخواست خلع ید، قلع بنا و درختان و همچنین رفع آثار تجاوز را مطرح کند.
علاوه بر این، در صورتی که شخصی پس از صدور حکم دادگاه به ممانعت ادامه دهد، طبق ماده ۶۹۳ قانون مجازات اسلامی، با مجازات شدیدتری روبرو خواهد شد.
نحوه شکایت و رسیدگی قضایی
برای طرح شکایت به دلیل ممانعت از حق، فرد آسیب‌دیده باید مراحل زیر را طی کند:
1. تهیه و تنظیم شکوائیه و تسلیم آن به دادسرا
2. ارائه مدارک و مستنداتی دال بر مالکیت یا حق استفاده (مانند سند رسمی، قرارداد یا حکم دادگاه)
3. درخواست ارزیابی و ارجاع به کارشناس رسمی دادگستری
4. اقامه دعوی در دادگاه کیفری و درخواست رفع ممانعت
نکته:با توجه به اینکه مسکن جزء نیازهای اصلی نفقه به شمار می‌آید، اقدام همسر برای جلوگیری از ورود زن به خانه مشترک با تغییر قفل، نمونه‌ای از جرم ترک انفاق به حساب می‌آید. (شعبه ۳۹ دادگاه تجدیدنظر استان تهران)
مدارک لازم برای شکایت ممانعت از حق
برای طرح شکایت در مورد ممانعت از حق، لازم است شواهد و مستنداتی ارائه کنید که نشان دهد شخصی به‌طور غیرمجاز مانع از بهره‌برداری شما از یک حق قانونی گردیده است. مدارک مورد نیاز شامل موارد زیر است:
۱. مدارک شناسایی:
- کارت ملی و شناسنامه شاکی (یا وکیل قانونی)
۲. مدارک مالکیت یا حق استفاده:
- مدرک معتبر مالکیت (در صورتی که ملک به شما تعلق داشته باشد)
- قرارداد اجاره رسمی یا توافق‌نامه معتبر (اگر در حال اجاره هستید)
- حکم یا توافق‌نامه‌ای که مجوز استفاده شما را تأیید کند (مانند قرارداد مشارکت، حق عبور، حق انتفاع، یا حق ارتفاق)
۳. ادله و مستندات وقوع ممانعت از حق:
- شهادت افراد (کسانی که می‌توانند تأیید کنند که شما از حقوق خود محروم شده‌اید)
- گزارش نیروی انتظامی (در صورتی که برای تهیه صورت‌جلسه به پلیس مراجعه کرده‌اید)
- شهادت‌نامه‌ای از همسایگان یا افرادی که از موضوع مطلع هستند
- تصاویر یا ویدئوهایی از اقداماتی که مانع دسترسی شما به حق شده‌اند (مانند مسدود کردن مسیر، برقراری موانع فیزیکی یا تصرف غیرمجاز)
- مکاتبات و هشدارهای ارسال‌شده به طرف مقابل (در صورت وجود)
۴. دادخواست یا شکوائیه:
متن شکوائیه تنظیم‌شده برای ارسال به دادسرا یا شورای حل اختلاف
درخواست ارزیابی مدارک (چنانچه نیاز به بررسی وضعیت توسط کارشناس رسمی دادگستری باشد)
لایحه دفاعیه ممانعت از حق کیفریلایحه دفاعی برای جلوگیری از اتهام کیفری، سندی است که توسط متهم یا وکیل او به منظور پاسخگویی به ادعای ممانعت از بهره‌برداری قانونی شاکی از حقوقش، به دادگاه تسلیم می‌شود. این لایحه شامل تحلیل‌های حقوقی و مدارکی است که اثبات می‌کند متهم به‌طور غیرمجاز مانع از استفاده شاکی از حق خود نشده است.
مهم‌ترین مواردی که در لایحه دفاعیه باید لحاظ شود:
انکار اتهام با استناد به مدارک و شواهد (مانند اثبات اینکه شاکی حق پیگیری نداشته است).
تأکید بر عدم نیت سوء (چنانچه اقدام انجام‌شده غیرعمدی یا با حسن نیت صورت گرفته باشد).
ارجاع به مقررات مربوطه (مانند مواد قانونی که نشان‌دهنده بی‌گناهی عمل انجام‌شده است).
درخواست صدور قرار منع تعقیب یا تبرئه (در صورت عدم وجود شواهد کافی برای محکومیت).
نمونه رای ممانعت از حق کیفری
رأی دادگاه بدوی
در خصوص اتهام آقای س ک.ن.الف، متولد 1355، که به صورت موقت و با قید کفالت آزاد است، اتهامات مربوط به مزاحمت و ممانعت از حق نسبت به ملک شاکی، آقای م.ب. مطرح شده است. پس از برطرف شدن مزاحمت قبلی از طریق نصب فنس، و با توجه به مدارک موجود در پرونده و تحقیقات صورت‌گرفته، به شکایت شاکی و گزارش مرجع انتظامی در مورد نصب فنس در مسیر مشترک میان شاکی و متهم توجه شد. همچنین، بر اساس نظریه هیأت کارشناسی ارائه‌شده در پرونده کلاسه 6352/۱۰۲ این دادگاه، که به صدور حکم قطعی مبنی بر رفع مزاحمت و ممانعت انجامیده و مشترک بودن مسیر بین دو ملک را تأیید می‌کند، مشخص گردید که اقدام متهم پس از اجرای حکم قطعی قبلی در زمینه رفع مزاحمت بوده است. بنابراین، بزهکاری وی به اثبات رسیده و بر اساس ماده ۶۹۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)، حکم به محکومیت او به شش ماه حبس تعزیری و رفع مزاحمت و ممانعت از حق صادر می‌شود. رأی صادره به صورت غیابی است و می‌توان ظرف ده روز از زمان ابلاغ به آن اعتراض کرد و پس از آن، ظرف ۲۰ روز امکان تجدید نظر در محاکم تجدید نظر استان تهران وجود دارد.
رئیس شعبه ۱۰۲ دادگاه عمومی جزایی رباط کریم – جعفر فرهمند فر
پرسش های متداول :
۱- ممانعت از حق کیفری به چه معناست؟
ممانعت از حق کیفری به معنای آن است که شخصی به‌صورت عمدی و غیرمجاز مانع دسترسی دیگری به حقوق قانونی‌اش می‌شود. این عمل می‌تواند شامل موانع فیزیکی، تصرف غیرقانونی یا جلوگیری از استفاده از اموال باشد.
۲- ممانعت از حق در چه مواردی جرم محسوب می‌شود؟
بر اساس ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی، چنانچه فردی با ایجاد موانع، تصرف غیرمجاز یا تغییر در املاک و مستغلات، استفاده قانونی دیگری را محدود کند، این اقدام به عنوان یک جرم محسوب شده و امکان شکایت کیفری از آن وجود دارد.
۳- برای شکایت ممانعت از حق چه مدارکی لازم است؟
مدارک لازم شامل مدارک مالکیت، قرارداد اجاره، گواهی شهود، گزارش نیروی انتظامی، شهادت محلی و مستندات مربوط به اثبات حق قانونی شاکی است.
۴- مجازات ممانعت از حق چیست؟
طبق ماده ۶۹۰ از قانون مجازات اسلامی، برای این جرم، مجازات تعیین شده شامل حبس از یک ماه تا یک سال و در برخی شرایط، بازگرداندن مالکیت و اصلاح وضعیت به حالت اولیه است.
۵- چگونه می‌توان از اتهام ممانعت از حق دفاع کرد؟
برای دفاع، فرد متهم لازم است مدارک مربوط به مالکیت یا توافق‌نامه‌ای معتبر را ارائه دهد، بی‌گناهی خود را اثبات کند و نشان دهد که عمل او در محدوده قوانین قرار داشته است. افزون بر این، کمبود شواهد کافی ممکن است منجر به صدور حکم عدم پیگرد گردد.
دیدگاهتان را بنویسید