آزادی مشروط در جرایم مواد مخدر

آزادی مشروط در جرایم مواد مخدر، یکی از روش‌های رهایی از حبس، که می‌تواند پس از گذراندن بخشی از دوران محکومیت به فرد محکوم پیشنهاد گردد، از سوی وکیل متخصص در حوزه مواد مخدر ارائه می‌شود.

به دست آوردن آزادی مشروط یکی از دشوارترین پرونده‌ها در حوزه مواد مخدر به شمار می‌آید و مستلزم داشتن تخصص و آگاهی عمیق وکیل پایه یک در این زمینه است. در این مقاله به این موضوع به طور جامع پرداخته و نکات کلیدی را برای شما شرح داده‌ایم.

آزادی مشروط چیست؟

آزادی مشروط، آزادی مشروط به فرد محکوم اجازه می‌دهد تا پیش از اتمام مدت حبس خود، اگر شرایط تعیین‌شده توسط دادگاه را رعایت کند، بقیه زمان محکومیت را در زندان نگذارند. در این خصوص، ماده ۵۸ قانون مجازات اسلامی به این موضوع اشاره کرده است:

در ارتباط با محکومیت‌های حبس تعزیری، دادگاه مسئول می‌تواند برای محکومانی که بیش از ۱۰ سال حبس دارند، پس از گذراندن نیمی از مدت محکومیت (و در سایر موارد پس از گذشت یک سوم از زمان مقرر)، به درخواست دادستان یا قاضی اجرای احکام، حکم آزادی مشروط صادر کند.

البته این حکم در ازای شرایط زیر صادر می‌شود:

محکوم در طی دوره محکومیت خود، باید از خود رفتارهای نیکو و اخلاقی بروز دهد.

با توجه به رفتار و اعمال فرد محکوم، می‌توان نتیجه‌گیری کرد که او دیگر به ارتکاب جرم نخواهد پرداخت.

بر اساس رأی دادگاه، فرد متخلف موظف است تا حد امکان خسارت‌هایی را که ایجاد کرده و به عنوان مجازات مشخص شده، جبران نماید.

محکوم تا پیش از این حادثه، هرگز از مزایای آزادی مشروط بهره‌مند نشده است.

از این رو، می‌توان آزادی مشروط را به عنوان فرایندی توصیف کرد که در آن رفتار و عملکرد فرد محکوم در طول دوره محکومیت مورد بررسی قرار می‌گیرد. بر اساس ارزیابی‌های انجام شده، تصمیم‌گیری در مورد اعطای آزادی کامل به او اتخاذ می‌شود.

آزادی مشروط باید در دادگاهی مورد ارزیابی قرار گیرد که حکم نهایی را صادر نموده است. به عنوان نمونه، اگر فردی در دادگاه تجدید نظر محکوم شده باشد، همان مرجع قضایی مسئول بررسی وضعیت آزادی مشروط او خواهد بود. اما در صورتی که حکم شخص در دیوان عالی کشور ثبت شده باشد، با توجه به اینکه دیوان عالی تنها به موارد نقض یا تأیید حکم می‌پردازد، تصمیم‌گیری درباره آزادی مشروط فرد به عهده دادگاه بدوی خواهد بود.

برآورد هزینه وکیل به وضعیت خاص پرونده شما بستگی دارد که در صفحه مربوط به هزینه وکیل مواد مخدر سال 1403 به طور جامع شرح داده شده است.

مطالب مرتبط: وکیل مواد مخدر در تهران

شرایط اعطای آزادی مشروط در جرایم مواد مخدر

برای اینکه فردی که به جرم مواد مخدر محکوم شده، بتواند از آزادی مشروط بهره‌مند شود، لازم است به پنج شرط خاص پایبند باشد. مطابق با ماده ۵۸ قانون مجازات اسلامی، این موارد به طور رسمی تعیین شده‌اند:

1- برای این که یک مجرم بتواند از آزادی مشروط بهره‌مند شود، ضروری است که حداقل یک سوم از مدت محکومیت خود را در زندان سپری کرده باشد. نکته‌ای که در این زمینه مطرح می‌شود این است که اگر مجرم به هر دلیلی از تخفیف در محکومیت خود سود ببرد، معیار تعیین‌کننده برای اعطای آزادی مشروط، مدت زمانی خواهد بود که پس از اعمال این تخفیف طی شده است.

2- نگهداری از اصول اخلاقی و رفتار صحیح در طول دوران محکومیت فرد، عاملی حیاتی در فرآیند تجدید نظر و اعطای آزادی مشروط به شمار می‌آید. چنانچه متهم در این مدت نشانه‌هایی از ندامت و پشیمانی از خود بروز دهد و رفتارهایش با ارزش‌های اجتماعی هم‌خوانی داشته باشد، شانس دریافت آزادی مشروط را خواهد داشت.

3- ابراز ندامت و نمایش آن در رفتار و اخلاق فرد از اهمیت بالایی برخوردار است. در این وضعیت، مقاماتی مانند رئیس زندان، بازپرس یا دادیار تصمیم می‌گیرند که آیا متهم به این ویژگی مجهز است و آیا نشانه‌هایی از ندامت در رفتار او قابل مشاهده است یا نه.

4- چنانچه دادگاه به این نتیجه برسد که فرد محکوم قادر به پرداخت دیون و خسارات وارد شده است و همچنین شاکی نیز با این موضوع موافق باشد، مجرم در مسیر دستیابی به آزادی مشروط یک قدم دیگر پیش می‌رود.

5- محکوم نمی‌تواند از آزادی مشروط خود پیش از دریافت آن بهره‌برداری کند. در صورتی که محکوم حتی یک روز از این آزادی استفاده کند، دیگر صلاحیت دریافت آن را نخواهد داشت.

اگر محکوم بتواند از پنج شرط ذکر شده برخوردار باشد و همچنین دادگاه یا نهادهای مربوطه این موضوع را تأیید کنند، امکان دارد که از آزادی مشروط برخوردار گردد.

یک قاعده دیگر که در خصوص آزادی مشروط مجرمان مرتبط با مواد مخدر باید رعایت شود، این است که مدت زمان این آزادی نباید کمتر از یک سال و بیشتر از پنج سال باشد. به عبارت دیگر، اگر فردی به 21 سال حبس محکوم شده و 7 سال از دوره محکومیت خود را سپری کرده باشد، قادر نخواهد بود برای 14 سال باقی‌مانده درخواست آزادی مشروط کند.

بنابراین، اگر به دنبال کسب شرایط آزادی مشروط در زمینه مواد مخدر هستید، ضروری است که پنج مورد ذکر شده را رعایت کنید. این مسئله همچنین می‌تواند با همکاری یک وکیل مجرب و دارای پایه یک دادگستری به خوبی پیگیری شود.

یکی از راه‌های دیگر برای کاهش مجازات، درخواست عفو از مقام رهبری برای زندانیان مرتبط با مواد مخدر می‌باشد که در مقاله‌ای جداگانه به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته است.

مراحل درخواست و اخذ آزادی مشروط

یکی از وظایف وکیل پایه یک دادگستری متخصص در حوزه مواد مخدر، درخواست و پیگیری صدور حکم آزادی مشروط برای متهمان است.

برای بهره‌مندی از حق آزادی مشروط، مجرم باید پس از تحقق پنج شرط ذکر شده، به روش زیر اقدام کند:

1. محکوم یا وکیل او باید تقاضای آزادی مشروط را با رعایت تمام الزامات، به دادگاهی که حکم را صادر کرده است، ارائه دهد.
2. پس از ارزیابی کامل درخواست و ارسال آن به شورای عالی قضایی، دادگاه نظرات مقامات زندان و دادستانی را در این زمینه دریافت خواهد کرد.
3. شورای عالی قضایی پس از ارزیابی تقاضاها و در برخی موارد مشورت با سازمان اطلاعات و امنیت ملی، تصمیم به رد یا تأیید درخواست آزادی مشروط می‌گیرد و نتیجه نهایی را برای دادگاهی که حکم را صادر کرده، ارسال خواهد کرد.
4. دادگاه مسئول باید نظر شورای عالی قضایی را به محکوم یا وکیل او اطلاع داده و در خصوص این مسأله حکم نهایی را صادر کند.
5. اگر با آزادی مشروط محکوم موافقت شود، فرد محکوم باید یک توافقنامه را امضا کند که در آن شرایط و ضوابط مربوط به آزادی مشروط و قوانین حاکم بر آن توضیح داده شده است.
6. محکوم موظف است در دوره‌های آموزشی مرتبط با حقوق و قوانین شرکت کند و توانایی خود را برای بازگشت به جامعه به دادگاه نشان دهد.
7. در پایان، وثیقه‌ای از سوی دادگاه تعیین می‌شود که محکوم باید آن را فراهم کند تا اطمینان حاصل شود که در زمان آزادی مشروط، احتمال فرار وجود ندارد.

به عنوان نکته پایانی، لازم به ذکر است که برای برخی از مجرمان، پس از گذشت زمان معین از اجرای حکم، امکان درخواست برای استفاده از پابند الکترونیکی وجود دارد تا آن‌ها بتوانند باقی‌مانده دوران محکومیت خود را در محیط خارج از زندان بگذرانند.

مطالب مرتبط: وکیل کیفری تهران

ضمانت‌های لازم برای آزادی مشروط جرایم مواد مخدر

مسئله دیگری که در خصوص آزادی مشروط مطرح می‌شود، این است که آیا برای دستیابی به این نوع آزادی، لازم است که وثیقه‌ای قرار داده شود یا اینکه پس از گذشت یک سوم از مدت محکومیت، می‌توان به این امتیاز دست یافت؟ در این زمینه باید گفت که تصمیم‌گیری در این خصوص به قضاوت قاضی یا مقام قضایی مربوطه بستگی دارد. در برخی از جرایم و با نظر مقام مربوطه، ممکن است محکوم ملزم به ارائه وثیقه‌ای خاص باشد. از سوی دیگر، ممکن است بر اساس تشخیص این مقام، نیازی به ارائه وثیقه نباشد و محکوم بتواند به کمک رأی دادگاه، از آزادی مشروط بهره‌مند شود.

این وثیقه ممکن است شامل مدارک قانونی مربوط به دارایی‌هایی نظیر ملک، واحد مسکونی، زمین و همچنین اشیاء ارزشمندی مانند پول نقد، طلا و دیگر اقلامی باشد که توسط دادگاه مورد تأیید قرار گیرد.

نقض شرایط آزادی مشروط مواد مخدر چیست؟

نقض شرایط آزادی مشروط به معنای نادیده گرفتن دستورات دادگاه توسط فرد محکوم در زمان آزادی است. اگر فرد نتواند شرایط تعیین‌شده را رعایت کند، آزادی مشروط او لغو شده و به مدت محکومیتش افزوده می‌شود. هدف اصلی اعطای چنین آزادی‌ای، اصلاح رفتار و اخلاق فرد محکوم است، بنابراین در صورت فقدان این اصلاح، نقض شرایط آزادی مشروط اتفاق می‌افتد که این موضوع می‌تواند منجر به صدور حکم جدید از سوی دادگاه برای آن فرد شود.

اگر فردی که به دلیل قاچاق مواد مخدر محکوم شده، از آزادی مشروط بهره‌مند شود و در حین این دوره دوباره به همان جرم دستگیر گردد، نه تنها آزادی مشروط او لغو خواهد شد، بلکه با مجازاتی شدیدتر مواجه خواهد شد.

شرایط آزادی مشروط زنان و کودکان

در مجموع، قانون مجازات اسلامی برای نوجوانان و کودکانی که سن آن‌ها بین 9 تا 18 سال قرار دارد، کاهش‌هایی در مجازات‌ها در نظر گرفته است که این تخفیف‌ها شامل جرایم مرتبط با مواد مخدر نیز می‌شود.

بر اساس ماده 88 از قانون مجازات اسلامی، برای کودکانی و نوجوانانی که در رده سنی 9 تا 15 سال قرار دارند و به ارتکاب جرایم تعزیری پرداخته‌اند، دادگاه قادر است یکی از گزینه‌های زیر را انتخاب کند:

• واگذاری کودک یا نوجوان به والدین یا سرپرست قانونی با تضمین مسئولیت در تربیت و مراقبت از رفتار مثبت او.
• تحویل دادن به اشخاص حقیقی یا حقوقی دیگر در وضعیت‌هایی که والدین کنونی فاقد صلاحیت کافی باشند.
• راهنمایی از سوی قاضی محاکمه
• هشدار، یادآوری و دریافت تعهد مکتوب برای جلوگیری از تکرار جرم
• مدت زمان اقامت در کانون اصلاح و تربیت بین سه ماه تا یک سال متغیر است.

به همین ترتیب، وضعیت آزادی مشروط برای کودکان و نوجوانان در این گروه سنی نیز در ماده 90 از قانون مجازات اسلامی به شکل زیر بیان شده است:

دادگاه می‌تواند با توجه به گزارش‌های دریافتی درباره وضعیت طفل یا نوجوان و رفتار او در کانون اصلاح و تربیت، یک‌بار در تصمیم خود تجدیدنظر کرده و مدت نگهداری را تا یک‌سوم کاهش دهد یا نگهداری را به واگذاری طفل یا نوجوان به ولی یا سرپرست قانونی وی تغییر دهد. این تصمیم زمانی اتخاذ می‌شود که طفل یا نوجوان حداقل یک‌پنجم از مدت تعیین‌شده در کانون را سپری کرده باشد. رأی دادگاه در این خصوص قطعی است و این موضوع مانع از بهره‌مندی از آزادی مشروط و دیگر تسهیلات قانونی در صورت تحقق شرایط لازم نمی‌شود.

در این بند ذکر شده است که محاکم قادرند با توجه به رفتار فرد در مرکز اصلاح و تربیت، یک بار تصمیم خود را مورد تجدید نظر قرار داده و مجازات او را به یک سوم کاهش دهند یا اجازه خروج از این مرکز را صادر نمایند.

مطالب مرتبط:  مجازات تولید مواد مخدر چیست؟

به عنوان مثال، اگر فردی به مدت 9 ماه به نگهداری در کانون اصلاح و تربیت محکوم شده باشد، دادگاه می‌تواند با در نظر گرفتن رفتار خوب وی، این مدت را به 3 ماه کاهش دهد. با این حال، لازم است که توجه داشت که کودک باید حداقل یک پنجم از زمان تعیین‌شده را گذرانده باشد.

اما در خصوص آزادی مشروط برای جرایم مرتبط با مواد مخدر در مورد زنان، هیچ تسهیلاتی در قوانین موجود پیش‌بینی نشده است. این بدان معناست که زنان بالای 18 سال به همان اندازه که مردان تحت قوانین مشابهی قرار دارند، هیچ شرایط یا امتیازات خاصی برای آنان در نظر گرفته نشده است.

آزادی مشروط به کدام مجرمان مواد مخدر تعلق نمی‌گیرد؟

اگرچه امکان استفاده از آزادی مشروط برای تمام جرایم تعزیری وجود دارد، اما بر اساس قوانین، برخی از مجرمان مرتبط با مواد مخدر از این مزیت محروم هستند. در صورتی که یک مجرم مواد مخدر شرایط خاصی را داشته باشد، قادر به درخواست آزادی مشروط نخواهد بود.

1. اگر فردی به اعدام محکوم شده باشد و سپس مجازاتش به حبس ابد کاهش یابد، او نمی‌تواند تقاضای آزادی مشروط نماید.
2. چنانچه فردی در زمان آزادی مشروط خود دوباره به ارتکاب جرائم مرتبط با مواد مخدر، از جمله قاچاق، توزیع و تولید بپردازد، امکان درخواست مجدد آزادی مشروط برای او وجود نخواهد داشت.

علاوه بر دو مورد ذکر شده، در ماده 45 قانون مقابله با مواد مخدر که در سال 1396 به تصویب رسیده، قید شده است که:

افرادی که مرتکب جرائمی می‌شوند که طبق این قانون مجازات اعدام یا حبس ابد دارند، در صورتی که یکی از شرایط زیر احراز شود، به عنوان مفسد فی الارض شناخته می‌شوند و به مجازات اعدام  اموال ناشی از مواد مخدر یا روانگردان محکوم می‌گردند. در غیر این صورت، افرادی که مشمول مجازات اعدام هستند، به حبس درجه یک تا سی سال و همچنین جزای نقدی درجه یک تا دو برابر حداقل جزای نقدی محکوم خواهند شد. همچنین، مواردی که مشمول حبس ابد هستند، به حبس و جزای نقدی درجه دو محکوم شده و در هر دو حالت، اموال ناشی از جرائم مواد مخدر و روانگردان نیز اعمال می‌شود.

مطالب مرتبط:  معرفی انواع مواد مخدر سنتی و صنعتی 

چنانچه کسی تحت این قانون قرار گیرد، قادر نخواهد بود درخواست آزادی مشروط خود را به مرجع قضایی ارائه دهد.

اگر شخص در حین وقوع جرم یکی از اقدامات زیر را انجام داده باشد، حق استفاده از آزادی مشروط را نخواهد داشت:

• در صورتی که یک شخص یا نمایندگان او با استفاده از سلاح گرم در برابر نیروهای انتظامی مقاومت کنند.
• هنگامی که شخصی به عنوان رهبر، حامی مالی یا سرمایه‌گذار، از نوجوانان زیر 18 سال یا افراد نابالغ برای انجام فعالیت‌های غیرقانونی بهره‌برداری کند.
• زمانی که یک شخص سابقه‌ای از جرایم بیش از 15 سال را در کارنامه خود داشته باشد.